“Een effectief mediagebruik veronderstelt (…) een mediagebruik in functie van een bepaalde doelstelling en houdt bijgevolg onderzoek in naar de digitale kloof in functie van specifieke toepassingen. ” Dat zeggen onderzoekers Marie-Anne Moreas en Jan Pickery in het pas gepubliceerde “Mediageletterdheid in een digitale wereld”, een publicatie van de Studiedienst van de Vlaamse Regering.
Doelstelling vs kanaal
En terecht, het gebruik van een kanaal meten is één iets, dat meten in functie van een bepaalde doelstelling is nog relevanter. De meeste digitale kloof-studies beperken zich tot gebruik van bepaalde media of kanalen, terwijl net het meten van het gebruik van een bepaalde specifieke toepassing soms veel meer zegt. Met andere woorden: het meten van het gebruik en het analyseren van de gebruikservaring van Tax-on-Web zegt meer dan puur het tellen van het aantal internetverbindingen in private huishoudens. Of zoals de auteurs het zeggen: “Het gaat er niet om hoe vaak mensen een medium gebruiken, maar wel of ze dit medium kunnen integreren in het eigen leven om er voordeel of nut uit te halen.”
Vaststellingen
Deze studie bevestigt een aantal vaststellingen uit eerdere studies:
– Een kwart van de bevolking heeft geen internet thuis
– Er is niet enkel een kloof op vlak van bezit, maar ook vlak van gebruik van toepassingen
– De gsm (smartphone) en interactieve digitale televisie worden weinig gebruikt voor internetactiviteiten (en compenseren dus niet noemenswaardig voor groepen zonder klasieke internettoegang)
Toch wijzen de auteurs er op dat zowel de eerste (bezit) als de tweede (gebruik) digitale kloof ven belang blijven: “Of de sociale ongelijkheid in het mediagebruik vergroot of verkleint, is uit deze analyses niet eenduidig af te leiden. Enerzijds blijkt de kloof voor het bezit en het algemene gebruik wat verkleind te zijn en deze voor de breedte van de gebruikte internettoepassingen wat vergroot. De resultaten duiden anderzijds op een gevaar van een te eenzijdige gerichtheid op de kloof van de tweede graad: sommige bevolkingsgroepen trappelen al enkele jaren ter plaatse wat hun bezit en gebruik van de computer en het internet betreft.”
Complex
De studie maakt duidelijk dat digitale uitsluiting een complex gegeven is, dat verder gaat dan al of niet hebben van hard- en software en een internetverbinding. Belangrijk is de sociale context mee te nemen om te weten waarom mensen toepassingen al of niet gebruiken. Ook studies naar het gebruik van dienstverlening wijzen uit dat niet alle doelgroepen in gelijke mate via de zelfde mate de zelfde diensten gebruiken. Voorkeuren en sociale context zijn sterk bepalend. Wat men in de studie “mediaprofielen” heet, bestaat ook als “dienstverleningsprofiel”.
Meer info
Lees de volledige studie en de presentaties van de studiedag Mediageletterdheid op http://www4.vlaanderen.be/sites/svr/Pages/2011-08-19-studiedag-media.aspx#downloads
TEXTZ 